“मुरडेश्वर” नावाचे मूळ रामायण काळापासून आहे.
आत्म-लिंग नावाच्या दिव्य लिंगाची उपासना करून हिंदू देवतांनी अमरत्व आणि अजिंक्यता प्राप्त केली. लंका राजा रावणाला सुद्धा आत्म-लिंग (शिवाची आत्मा) मिळवून अमरत्व प्राप्त करण्याची इच्छा होती.
आत्म-लिंग शिवातील असल्याने रावणाने भक्तीने शिवची पूजा केली. त्याच्या प्रार्थनेने प्रसन्न झाल्याने भगवान शिव त्यांच्यासमोर आले आणि आपल्याला काय हवे आहे हे विचारले.
रावणाने आत्म-लिंग मागितले. तो लंकेला जाण्यापूर्वी कधीच जमिनीवर ठेवू नये अशा अटीवर शिवाने त्याला वरदान देण्यास मान्य केले. जर आत्मा-लिंग कधीही जमिनीवर ठेवलेले असेल तर ते हलविणे अशक्य होईल. आपला वरदान मिळवल्यानंतर, रावण पुन्हा लंकेच्या प्रवासाला लागला.
या घटनेची माहिती असलेल्या भगवान विष्णूला समजले की आत्म-लिंगामुळे रावणाला अमरत्व मिळेल आणि पृथ्वीवर विनाश होईल.
त्यांनी गणेशाकडे जाऊन आत्म-लिंगाला लंका पोहोचू नये म्हणून विनंती केली. गणेशाला माहित होते की रावण हा एक अत्यंत भक्त व्यक्ती आहे जो दररोज संध्याकाळी विनाव्यर्थ प्रार्थना कर्म करतो. त्याने या वस्तुस्थितीचा उपयोग करण्याचा निर्णय घेतला आणि रावणाकडून आत्म-लिंग जप्त करण्याची योजना घेऊन तो पुढे आला.
रावण गोकर्ण जवळ असतांना संध्याकाळचे स्वरूप देण्यासाठी भगवान विष्णूने सूर्य मावळ्याचा भास तयार केला . रावणाला आता संध्याकाळचे विधी करायचे होते पण काळजी होती कारण आत्म-लिंग हातात असल्यामुळे, ते आपल्या विधी करू शकणार नाहीत.
यावेळी, एका ब्राम्हण मुलाच्या वेशात असलेल्या गणेशाला तिथे पाहिले. रावणाने त्याला कर्म-विधी करेपर्यंत आत्म-लिंग धारण करण्याची विनंती केली आणि तो जमिनीवर ठेवू नका अशी विनंती केली.
आपण रावणाला तीनदा हाक मारतो असे सांगून गणेशाने त्यांच्याशी करार केला आणि जर रावण त्या काळात परत आला नाही तर तो आत्मा-लिंग जमिनीवर ठेवेल.त्यानंतर गणेश ने ३ वेळा हाक दिली आणि सांगितले कि संध्याकाळ झाली आहे घरी जायचे कारण सांगून ते आत्म-लिंग जमिनीवर ठेवले.
त्यानंतर संध्याकाळ चे विधी ओटोपून रावण परतला त्यानंतर विष्णूने त्याचा भ्रम दूर केला आणि तो पुन्हा प्रकाश पडला.
आपली फसवणूक झाल्याचे लक्षात येताच रावणाने लिंग उपटून नष्ट करण्याचा प्रयत्न केला. रावणाने केलेल्या बळामुळे काही तुकडे तुकडे झाले. लिंगाचा एक तुकडा सध्याच्या सुरथकलमध्ये पडला आहे. असे म्हटले जाते की प्रसिद्ध सदाशिव मंदिर लिंगाच्या तुकड्याच्या आजूबाजूला बांधले गेले आहे.
मग त्याने आत्म-लिंगाचे आवरण नष्ट करण्याचा निर्णय घेतला आणि हे आवरण 37 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या सज्जेश्वर नावाच्या ठिकाणी फेकले. मग त्याने खटलाचे झाकण 16-19 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या गुणेश्वर (आता गुणवंती) आणि धारेश्वर नावाच्या ठिकाणी फेकले.
शेवटी त्याने आत्म-लिंगाला व्यापलेले कापड कंदुका-गिरी (कंदूका टेकडी) येथील मृदेश्वर नावाच्या ठिकाणी फेकले. मृदेश्वर असे नामांतर मुर्देश्वर करण्यात आले आहे.
मुरुडेश्वर हे भारताच्या कर्नाटक राज्यातील उत्तरा कन्नड जिल्ह्यातील भटकळ तालुक्यातील एक शहर आहे. हे शहर भटकळच्या तालुका मुख्यालयापासून 13 km कि.मी. अंतरावर आहे.
अरबी समुद्राच्या पाण्याने तीन बाजूंनी वेढलेल्या कंदुका टेकडीवर हे मंदिर बांधले गेले आहे. हे श्रीलंकाराला समर्पित असून मंदिरात २० मजली गोपुरा बांधण्यात आली आहे. मंदिराच्या अधिकार्‍यांनी राजा गोपुराच्या शिखरावरुन १२3 फूट श्री शिवमूर्तीचे दर्शन घेण्यासाठी एक लिफ्ट बसविली आहे.
डोंगराच्या पायथ्याशी एक रामेश्वरा लिंग आहे, तेथे भक्त स्वत: सेवा देऊ शकतात
