दिवाळी पूजा 2023 : Diwali Puja 2023
दिवाळीच्या दिवशी या पद्धतीने पूजा करा, माता लक्ष्मी प्रसन्न होईल.
दिवाळीच्या दिवशी लक्ष्मी पूजन केल्याने घरात सुख-समृद्धी येते आणि आईचा आशीर्वाद कायम राहतो.
‘दिवाळी’ हा सर्वात लोकप्रिय आणि मोठा सण आहे.
दिवाळी हा असा सण आहे ज्याची आपण वर्षभर वाट पाहत असतो. या प्रसंगी लोक आपली घरे स्वच्छ करून लक्ष्मी आणि गणपतीची पूजा करतात.
दिवाळी पाच दिवस साजरी केली जाते.
हे धनत्रयोदशीपासून सुरू होते आणि भाऊबीज च्या दिवशी चालू राहते.
दिवाळीच्या दिवशी देवी लक्ष्मीची पूजा विधीनुसार केल्यास घरात सुख-समृद्धी येते आणि आईचा आशीर्वाद कायम राहतो.
दिवाळी हा सण दरवर्षी कार्तिक अमावस्येला साजरा केला जातो. आम्ही तुम्हाला सांगतो, यंदाची दिवाळी रविवार, 12 नोव्हेंबर 2023 रोजी साजरी होणार आहे.
कार्तिक कृष्ण अमावस्या तिथीला प्रदोष काळात स्थिर चढत्या अवस्थेत दिवाळीची पूजा केल्याने अन्न आणि धनाची प्राप्ती होते, असे शास्त्रात सांगितले आहे.
चला तर मग, दिवाळीचे महत्त्व, लक्ष्मीपूजन विधी आणि शुभ मुहूर्त हे ह्यदेवाच्या या ब्लॉगमध्ये तपशीलवार जाणून घेऊया.
सर्वप्रथम दिवाळी सणाचे महत्त्व जाणून घेऊया.
दिवाळीचे महत्त्व :
‘दिवाळी’ हे वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक मानले जाते. 14 वर्षांच्या वनवासानंतर अयोध्येत परतलेल्या प्रभू रामाच्या स्मरणार्थ हा उत्सव साजरा केला जातो.
हा प्रकाशाचा उत्सव आहे, जो अंधारावर प्रकाशाच्या विजयाचे प्रतीक आहे. दिवाळी हा खरे तर एकजुटीचा सण आहे, ज्यामध्ये प्रत्येकजण आपल्या प्रियजनांना भेटतो आणि आनंद वाटून घेतो.
हा सण दिवाळीच्या दोन दिवस आधी धनत्रयोदशीपासून सुरू होतो आणि अमावास्येला दिवे लावून दिवाळी साजरी केली जाते.
हा सण आपल्या जीवनात आनंद आणि शांती घेऊन येतो.
यानिमित्ताने व्यापारीही त्यांच्या व्यवसायाच्या नवीन आर्थिक वर्षाची सुरुवात करतात.
दिवाळी पूजा शुभ वेळ 2023 (दिवाळी पूजा मुहूर्त) : Diwali Puja Timing
या वर्षी दिवाळी 12 नोव्हेंबर 2023 रोजी साजरी केली जाईल.
पंचांगानुसार, 12 नोव्हेंबर 2023 च्या रात्री दिवाळी साजरी करणे सर्वात शुभ असेल.
लक्ष्मी पूजनाचा शुभ काळ 12 नोव्हेंबर रोजी संध्याकाळी 5:40 ते 7:36 पर्यंत सुमारे 1 तास 55 मिनिटे असेल.
दिवाळी पूजा समारंभ: Diwali Puja
एक चौकी, लाल कापड, गणपती आणि माँ लक्ष्मी यांची मूर्ती किंवा फोटो,
अक्षत म्हणजे संपूर्ण तांदूळ जे तुटलेले नाहीत, कुमकुम, हळद, दुर्वा, सुपारी, लवंगा, वेलची,
तांब्याचा किंवा पितळाचा कलश, आंबा. पाने, सुपारीची पाने, मोळी,
पंचामृत (दूध, दही, तूप, मध, गंगाजल),
दोन नारळ, 2 मोठे दिवे, 11 छोटे दिवे, तूप, मोहरीचे तेल, दिव्याची वात, अगरबत्ती,
पाण्याचे पात्र, गंगेचे पाणी, फुले, कमळाचे फूल, मिठाई,
पूजेसाठी आसन, हळद, अगरबत्ती, कुमकुम, अत्तर, दिवा, कापूस, आरतीचे ताट.
कुशा, रक्त चंदनद, श्रीखंड चंदन.
मिठाई, फळे , डिशेस, ड्राय फ्रुट्स.
लक्ष्मी पूजेमध्ये अनेक ठिकाणी कमळाचे दाणे, कोथिंबीर आणि कोथिंबीर अर्पण करण्याची परंपरा आहे, त्यामुळे तुमची इच्छा असल्यास तुम्ही या गोष्टी अर्पण करू शकता.
दिवाळी पूजा विधि (दिवाळी पूजा विधि 2023): Diwali Puja Vidhi
शुभ मुहूर्ताच्या आधी स्नान करून नवीन वस्त्रे परिधान करा.
शुभ वेळ: 12 नोव्हेंबर 2023 रोजी संध्याकाळी 5:40 ते 7:36 पर्यंत पूजा पूर्ण करा.
या शुभ मुहूर्तावर आपल्या सर्व कुटुंबीयांसह पूजास्थानी चौकी समोर आसन करावे.
जिथे पूजा करायची आहे ती जागा स्वच्छ करा.
पूजा सुरू करण्यापूर्वी गणेश लक्ष्मी बसलेल्या ठिकाणी रांगोळी काढावी.
तुम्ही जिथे पूजा करत आहात त्या चौरंग च्या चार कोपऱ्यांवर प्रत्येकी एक दिवा लावा.
यानंतर मूर्तीची प्रतिष्ठापना केलेल्या ठिकाणी कच्चा तांदूळ ठेवावा आणि त्यानंतर गणेश आणि लक्ष्मीच्या मूर्ती ठेवाव्यात.
या दिवशी कुबेर, सरस्वती, काली मातेसह लक्ष्मी, गणेश यांची पूजा करण्याची परंपरा असून, त्यांची मूर्ती असल्यास तीही पूजास्थळी ठेवावीत.
असे मानले जाते की भगवान विष्णूच्या पूजेशिवाय लक्ष्मीची पूजा अपूर्ण राहते.
म्हणून देवी लक्ष्मीला भगवान विष्णूच्या डाव्या बाजूला ठेवून पूजा करा.
दिवाळी पूजन पद्धत आणि मंत्र: दिवाळी पूजेची सुरुवात पवित्र मंत्राने करा:
“ओम अपवित्र: पवित्रोव सर्वस्थां गतोपिवा. य: समरेत पुंडरिकाक्ष्म स ब्यहभ्यान्तर: शुची: ॥”
या मंत्रांनी स्वतःवर आणि आसनावर कुश किंवा पुष्पदी शिंपडा आणि प्रत्येकी 3 वेळा पूजन करा.
आचमन करा –
ओम केशवाय नमः,
ओम माधवाय नमः,
ओम नारायणाय नमः,
नंतर हात धुवा.
या मंत्राने आसन शुद्ध करा –
ओम पृथ्वी त्वधृत लोका देवी त्यव विष्णुनाधृत. त्वम् च धरायमा देवी पवित्रम् कुरु चासनम् ।
आता चंदन लावा. अनामिकेने श्रीखंड चंदन लावताना..
चंदनस्य महातपुण्यम् पवित्रम पापनाशनम, आपाद हरते नित्यं लक्ष्मी तिष्ठा सर्वदा
या मंत्राचा जप करावा.
दिवाळीच्या पूजेचा संकल्प मंत्र :
संकल्प केल्याशिवाय पूजा पूर्ण होत नाही, म्हणून संकल्प करा.
फुले, फळे, सुपारी, सुपारी, चांदीचे नाणे, नारळ (पाण्याबरोबर), मिठाई, सुका मेवा इत्यादी अल्प प्रमाणात घ्या आणि संकल्प मंत्र म्हणा –
ऊं विष्णुर्विष्णुर्विष्णु:, ऊं तत्सदद्य श्री पुराणपुरुषोत्तमस्य विष्णोराज्ञया प्रवर्तमानस्य ब्रह्मणोऽह्नि द्वितीय पराद्र्धे श्री श्वेतवाराहकल्पे सप्तमे वैवस्वतमन्वन्तरे,
अष्टाविंशतितमे कलियुगे, कलिप्रथम चरणे जम्बुद्वीपे भरतखण्डे आर्यावर्तान्तर्गत ब्रह्मवर्तैकदेशे पुण्य (तुमच्या शहराचे/गावाचे नाव घ्या )
क्षेत्रे बौद्धावतारे वीर विक्रमादित्यनृपते : 2079,
तमेऽब्दे नल नाम संवत्सरे दक्षिणायने हेमंत ऋतो महामंगल्यप्रदे मासानां मासोत्तमे कार्तिक मासे कृष्ण पक्षे अमावस तिथौ सोमवासरे चित्रा नक्षत्रे
विष्कुंभ योगे नाग करणादिसत्सुशुभे योग (कुळाचे/ गोत्र नाव घ्या) गोत्रोत्पन्नोऽहं अमुकनामा (तुमचं नाव घ्या)
सकलपापक्षयपूर्वकं सर्वारिष्ट शांतिनिमित्तं सर्वमंगलकामनया– श्रुतिस्मृत्यो- क्तफलप्राप्तर्थं—
निमित्त महागणपति नवग्रहप्रणव सहितं कुलदेवतानां पूजनसहितं
स्थिर लक्ष्मी महालक्ष्मी देवी पूजन निमित्तं एतत्सर्वं शुभ-पूजोपचारविधि सम्पादयिष्ये।
कलशाची पूजा करा:
मौलीला कलशावर बांधा आणि वर आंब्याचा पलू ठेवा.
कलशात सुपारी, दुर्वा, अक्षत आणि नाणे ठेवा.
नारळाभोवती कापड गुंडाळून कलशावर ठेवा.
हातात अक्षत आणि फुले घेऊन कलशात भगवान वरुणाचे आवाहन करा.
ओ३म् त्तत्वायामि ब्रह्मणा वन्दमानस्तदाशास्ते यजमानो हविभि:।
अहेडमानो वरुणेह बोध्युरुशंस मान आयु: प्रमोषी:।
(अस्मिन कलशे वरुणं सांग सपरिवारं सायुध सशक्तिकमावाहयामि, ओ३म्भूर्भुव: स्व:भो वरुण इहागच्छ इहतिष्ठ। स्थापयामि पूजयामि॥)
दीपावली गणेश पूजा मंत्र विधिः Diwali Ganesh Puja Mantra Vidhi
नियमानुसार सर्वप्रथम गणेशाची पूजा करावी. हातात फुले घेऊन गणेशाचे ध्यान करा. मंत्र म्हणा-
गजाननम्भूतगणादिसेवितं कपित्थ जम्बू फलचारुभक्षणम्।
उमासुतं शोक विनाशकारकं नमामि विघ्नेश्वरपादपंकजम्।
आमंत्रण मंत्र – अक्षत हातात घेऊन म्हणा –
ऊं गं गणपतये इहागच्छ इह तिष्ठ।।
अक्षत पत्र मध्‍ये अक्षत टाका.
पद्य, आर्घ्य, स्नान, आचमन मंत्र –
एतानि पाद्याद्याचमनीय-स्नानीयं, पुनराचमनीयम् ऊं गं गणपतये नम:।
या मंत्राने चंदन लावा: इदम् रक्त चंदनम् लेपनम् ऊं गं गणपतये नम:,
यानंतर- इदम् श्रीखंड चंदनम् बोलकर श्रीखंड चंदन लगाएं।
आता सिंदूर लावा “इदं सिन्दूराभरणं लेपनम् ऊं गं गणपतये नम:।
गणेशाला दुर्वा आणि विल्भपत्र अर्पण करा. श्री गणेशाला लाल वस्त्र परिधान करा.
इदं रक्त वस्त्रं ऊं गं गणपतये समर्पयामि।
भगवान गणेशाला प्रसाद अर्पण करा.
इदं नानाविधी नैवेदयानि ओम गं गणपतये समर्पयामि.
मिठाई अर्पण करण्याचा मंत्र: इदं साखर आणि तूप युक्त नैवेद्यं उम गं गणपतये समर्पयामिह.
आतां आचमन करा.
इदं आचमनायं ॐ गं गणपतये नमः ।
यानंतर सुपारी द्यावी:
इदं तांबूल पूगीफल समयुकटम् उम गं गणपतये समर्पयामि.
आता एक फूल घेऊन ते गणपतीला अर्पण करा आणि म्हणा:
एष: पुष्पांजली ओम गं गणपतये नमः. कलशाची पूजा केल्यानंतर,
गणेशपूजेप्रमाणे कुबेर आणि इंद्रासह सर्व देवी-देवतांची पूजा करा.
श्रीगणेशाच्या जागी फक्त संबंधित देवी-देवतांची नावे घ्या.
दीपावली लक्ष्मी पूजन विधि मंत्र
सर्वप्रथम, देवी लक्ष्मीचे ध्यान करा: –
ॐ या सा पद्मासनस्था, विपुल-कटि-तटी, पद्म-दलायताक्षी। गम्भीरावर्त-नाभिः, स्तन-भर-नमिता, शुभ्र-वस्त्रोत्तरीया।। लक्ष्मी दिव्यैर्गजेन्द्रैः। ज-खचितैः, स्नापिता हेम-कुम्भैः। नित्यं सा पद्म-हस्ता, मम वसतु गृहे, सर्व-मांगल्य-युक्ता।।
आता अक्षत हातात घ्या आणि म्हणा
“ॐ भूर्भुवः स्वः महालक्ष्मी, इहागच्छ इह तिष्ठ, एतानि पाद्याद्याचमनीय-स्नानीयं, पुनराचमनीयम्।”
प्रतिष्ठेनंतर स्नान करा:
ॐ मन्दाकिन्या समानीतैः, हेमाम्भोरुह-वासितैः स्नानं कुरुष्व देवेशि, सलिलं च सुगन्धिभिः।। ॐ लक्ष्म्यै नमः।।
येथे रक्त चंदनम लावा. इदं सिन्दूराभरणं .
‘ॐ मन्दार-पारिजाताद्यैः, अनेकैः कुसुमैः शुभैः। पूजयामि शिवे, भक्तया, कमलायै नमो नमः।। ॐ लक्ष्म्यै नमः, पुष्पाणि समर्पयामि।’
या मंत्राने फुले अर्पण करा आणि नंतर हार घाला.
आता इदं रक्त वस्त्र समर्पयामि म्हणत देवी लक्ष्मीला लाल वस्त्र परिधान करा.
देवी लक्ष्मीच्या देहपूजनाचा मंत्र आणि पद्धत:
डाव्या हातात अक्षत घ्या आणि उजव्या हातातून अक्षत हळू हळू सोडा –
ऊं चपलायै नम: पादौ पूजयामि ऊं चंचलायै नम: जानूं पूजयामि, ऊं कमलायै नम: कटि पूजयामि, ऊं कात्यायिन्यै नम: नाभि पूजयामि, ऊं जगन्मातरे नम: जठरं पूजयामि, ऊं विश्ववल्लभायै नम: वक्षस्थल पूजयामि, ऊं कमलवासिन्यै नम: भुजौ पूजयामि, ऊं कमल पत्राक्ष्य नम: नेत्रत्रयं पूजयामि, ऊं श्रियै नम: शिरं: पूजयामि।
अष्ट सिद्धी पूजन मंत्र आणि पद्धत:
अंग पूजन प्रमाणेच अक्षत हातात घेऊन मंत्राचा जप करा.
ऊं अणिम्ने नम:, ओं महिम्ने नम:, ऊं गरिम्णे नम:, ओं लघिम्ने नम:, ऊं प्राप्त्यै नम: ऊं प्राकाम्यै नम:, ऊं ईशितायै नम: ओं वशितायै नम:।
प्रसाद अर्पण करण्याचा मंत्र:
” इदं नानाविधि नैवेद्यानि ऊं महालक्ष्मियै समर्पयामि” मंत्र से नैवैद्य अर्पित करें। मिठाई अर्पित करने के लिए मंत्र: “इदं शर्करा घृत समायुक्तं नैवेद्यं ऊं महालक्ष्मियै समर्पयामि” बालें।
प्रसाद दिल्यानंतर आचमन करा.
इदं आचमनयं ऊं महालक्ष्मियै नम:।
यानंतर सुपारी अर्पण करा
इदं ताम्बूल पुगीफल समायुक्तं ऊं महालक्ष्मियै समर्पयामि।
आता एक फूल घेऊन देवी लक्ष्मीला अर्पण करा आणि म्हणा: एष: पुष्पान्जलि ऊं महालक्ष्मियै नम:।
लक्ष्मीची पूजा केल्यानंतर भगवान विष्णू आणि भगवान शिव यांची पूजा करण्याची परंपरा आहे.
व्यापारी लोकांनी गल्लेची पूजा करावी. पूजेनंतर क्षमा मागून आरती करावी.
श्री गणपती आरती : Shri Ganpati Aarti
