महाराष्ट्रातील 12 प्रसिद्ध मंदिरे : 12 Famous Temples of Maharashtra

मुंबईत वसलेले सिद्धिविनायक मंदिर हे भारतातील गणेशाला समर्पित असलेल्या सर्वात प्रसिद्ध मंदिरांपैकी एक आहे.

हे मंदिर विशेषतः उजव्या बाजूला सोंड असलेल्या गणेशाच्या अद्वितीय मूर्तीसाठी ओळखले जाते, जी अत्यंत शुभ मानली जाते.

दररोज, हजारो भक्त मंदिराला आशीर्वाद घेण्यासाठी भेट देतात, ज्यामुळे ते महाराष्ट्रातील पूजेचे प्रमुख केंद्र बनले आहे.

सिद्धिविनायक मंदिर कथा

शिर्डी साई बाबा मंदिर हे साई बाबा यांना समर्पित असलेल्या सर्वात पूजनीय मंदिरांपैकी एक आहे, जे त्यांच्या प्रेम, क्षमा, दान, समाधान, आंतरिक शांती आणि देव आणि गुरु यांच्या भक्तीच्या शिकवणींसाठी ओळखले जाते. 

साईबाबांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी सर्व धर्मातील लाखो भाविक दरवर्षी मंदिरात येतात.

जेजुरी येथे असलेले खंडोबा मंदिर हे भगवान शंकराचे रूप असलेल्या खंडोबाला समर्पित आहे.

हे महाराष्ट्रातील सर्वात महत्वाचे मंदिरांपैकी एक आहे आणि त्याच्या अनोख्या विधी आणि उत्साही उत्सवांसाठी ओळखले जाते.

‘भंडारा उत्सव ‘, जिथे हळद (भंडारा) मंदिराच्या आवारात टाकली जाते आणि एक पिवळा धुके तयार करते, हे एक दृश्य आहे. हा सण समृद्धीचे प्रतीक आहे आणि पर्यटक आणि भाविकांसाठी एक प्रमुख आकर्षण आहे.

पंढरपूर येथील विठोबा मंदिराचे भाविकांच्या हृदयात विशेष स्थान आहे. 

हे भगवान श्रीकृष्णाचे अवतार भगवान विठोबा यांना समर्पित आहे. हे मंदिर हिंदू धर्मातील “वारकरी” पंथाचे प्रमुख उपासनेचे केंद्र आहे.

 ‘आषाढी एकादशी’ आणि ‘कार्तिकी एकादशी’ यात्रेकरू लाखो ‘वारकऱ्यांना’ आकर्षित करतात जे मंदिरात जाण्यासाठी पायी प्रवास करतात.

कोल्हापुरातील महालक्ष्मी मंदिर हे हिंदू धर्मातील विविध पुराणांमध्ये सूचीबद्ध शक्तीपीठांपैकी एक आहे.

हे मंदिर भगवान विष्णूची पत्नी महालक्ष्मी देवी यांना समर्पित आहे. असे मानले जाते की या मंदिराला भेट दिल्याने भक्तांना समृद्धी आणि शांती मिळते.

‘ नवरात्र महोत्सव’ हा येथील सर्वात प्रसिद्ध सण आहे, ज्यात भव्य सजावट पाहण्यासाठी आणि धार्मिक विधींमध्ये सहभागी होण्यासाठी भक्तांची गर्दी होते.

श्री तुळजाभवानी अंबाबाई मंदिर हे महाराष्ट्रातील तुळजापूर येथील एक हिंदू मंदिर आहे.

तुळजाभवानी देवी ही महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी म्हणून ओळखली जाते. छत्रपती शिवाजी महाराज या मंदिरात नेहमी येत असत.

महाराष्ट्रातील साडेतीन शक्तिपीठांपैकी श्री तुळजाभवानी देवीचे तुळजापूर क्षेत्र हे एक पूर्ण शक्तिपीठ आहे.

ही देवी भगवती (भवानी) म्हणून प्रसिद्ध आहे. महाराष्ट्र क्षात्रतेजाची स्फूर्ती देवता, प्रेरणाशक्ती व स्वराज्य संस्थापक राजे श्री शिवछत्रपती यांची आराध्यदेवता, अशी ही तुळजापूरची भवानीदेवी महाराष्ट्राची कुलस्वामीनी आहे.

अक्कलकोट हे श्री स्वामी समर्थ महाराज यांच्या सहवासासाठी प्रसिद्ध आहे, ज्यांना काही लोक भगवान दत्तात्रेयांचा पुनर्जन्म मानतात.

 स्वामी महाराजांचे दोन दशकांहून अधिक काळ अक्कलकोट येथे वास्तव्य होते, प्रामुख्याने त्यांचे शिष्य चोलप्पा यांच्या निवासस्थानी, जिथे त्यांची समाधी आणि तीर्थस्थान आहे. 

तीर्थसंकुल, ज्याला वटवृक्ष मंदिर म्हणून ओळखले जाते कारण ते वटवृक्ष ज्याच्या खाली स्वामी आपला संदेश सांगत असत, ते त्यांच्या अनुयायांसाठी भक्तीचे केंद्र आहे.

असे म्हणतात की झाड बोलतो आणि झाडातून काही आवाज येतो.  दुसरे स्थानिक देवस्थान म्हणजे मुख्य मंदिरापासून काही अंतरावर असलेली अक्कलकोठ स्वामींची समाधी, परंतु तरीही शहराच्या हद्दीत आहे.

गजानन महाराज हे महाराष्ट्रातील एक संत होते. महाराष्ट्रातील शेगाव हे स्थान त्यांच्यामुळे नावारूपाला आले आहे.

शेगाव (बुलढाणा जिल्हा), महाराष्ट्र, भारत येथील गजानन महाराज हे दत्तात्रेय परंपरा (संप्रदाया)चे भारतीय गुरू होते त्यांचा जन्म कधी झाला हे माहीत नाही, परंतु ते पहिल्यांदा त्यांच्या तरुण वयात म्हणजे वयाच्या ३० व्या वर्षी १८७८ च्या फेब्रुवारी महिन्यात २३ तारखेला दिसले.

सह्याद्रीच्या पर्वतरांगांमध्ये वसलेले भीमाशंकर हे भारतातील भगवान शिवाच्या बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.

हिरवाईने नटलेले हे मंदिर शांत वातावरण देते आणि ट्रेकिंगचे एक लोकप्रिय ठिकाण आहे.

‘महाशिवरात्री’ उत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो, हजारो भाविकांना आकर्षित करते.

हे मंदिर त्याच्या वन्यजीव अभयारण्य, भारतीय जायंट स्क्विरलचे घर म्हणूनही ओळखले जाते.

नाशिकजवळील त्र्यंबकेश्वर हे भगवान शिवाला समर्पित असलेले आणखी एक महत्त्वाचे ज्योतिर्लिंग मंदिर आहे.

हे मंदिर त्याच्या अद्वितीय लिंगासाठी ओळखले जाते ज्यात भगवान ब्रह्मा, भगवान विष्णू आणि भगवान शिव यांचा समावेश आहे.

दर बारा वर्षांनी होणारा ‘ कुंभमेळा ‘ जगभरातील भाविकांना आकर्षित करणारा प्रमुख कार्यक्रम आहेत.

महाराष्ट्रातील बीड जिल्ह्यात असलेले परळी वैजनाथ मंदिर हे भगवान शिवाला समर्पित आहे आणि भारतातील बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. वैजनाथ पर्वतावर उभे असलेले हे मंदिर पूजेसाठी शांत वातावरण देते.

हे मंदिर विशेषतः ‘ महा शिवरात्री ‘ उत्सवासाठी प्रसिद्ध आहे , जिथे देशभरातून भाविक प्रार्थना करण्यासाठी येतात.

हेमाडपंथी शैलीचे दर्शन घडवणारी मंदिराची वास्तू इतिहास आणि स्थापत्यकलेच्या रसिकांसाठीही एक लक्षणीय आकर्षण आहे.

औरंगाबादमधील एलोरा लेण्यांजवळ असलेले घृष्णेश्वर मंदिर हे भगवान शिवाला समर्पित आहे आणि शिवपुराणात उल्लेख केलेल्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.

हे मंदिर त्याच्या उत्कृष्ट वास्तुकला आणि कोरीव कामासाठी ओळखले जाते.

विशेष आकर्षण: मंदिरात विशेषत: ‘शिवरात्री’ आणि ‘विनायक चतुर्थी’ सणांमध्ये गर्दी असते.

यात्रेकरू अनेकदा जवळच्या अजिंठा आणि एलोरा लेण्यांसह घृष्णेश्वर मंदिराला भेट देतात, ज्यामुळे हा एक आध्यात्मिक आणि ऐतिहासिक प्रवास होतो.